Nhật Bản, một đất nước giàu truyền thống và văn hóa đa dạng, nổi tiếng với những lễ hội tươi vui và ý nghĩa. Trong số những lễ hội quan trọng nhất, lễ Obon đứng đầu với sự kết hợp giữa tưởng nhớ tổ tiên và sum họp gia đình. Bài viết này, Janbox sẽ cùng bạn khám phá sâu hơn về lễ Obon – một cảm xúc đậm đà và đặc biệt trong lòng người Nhật Bản.
1. Lễ Obon là gì?
Lễ Obon (Obon Matsuri), được tổ chức hàng năm vào tháng 7 hoặc tháng 8 trên lịch âm, là thời điểm linh hồn của tổ tiên được cho là trở về thăm gia đình và ngôi nhà của mình. Cũng giống như Việt Nam có ngày lễ Vu Lan báo hiếu (15/7 âm lịch) thì tại Nhật cũng có lễ Obon – Ngày lễ báo hiếu cha mẹ, tổ tiên.
Đạo Phật Nhật Bản tin rằng cánh cửa giữa thế giới của người sống và người đã khuất mở ra trong suốt thời gian này. Do đó, lễ Obon trở thành một nghi lễ tôn kính và cúng dường linh hồn, đồng thời là dịp để tưởng nhớ và tri ân đến tổ tiên đã đi trước. Vào tuần lễ Obon, những người con ở xa sẽ về thăm gia đình, đi viếng mộ người thân, dành thời gian cho cha mẹ và bày tỏ lòng biết ơn.
Tìm hiểu lễ Obon là gì?
2. Nguồn gốc lễ hội Obon Nhật Bản
Lễ hội Obon có nguồn gốc từ đạo Phật Nhật Bản và có liên quan mật thiết đến tâm linh và tín ngưỡng của người Nhật Bản.
Nguyên thủy, lễ hội Obon Nhật Bản xuất phát từ một câu chuyện trong Kinh Phật gọi là “Mục Kiền Liên Hoa Kinh” (Maha-Ullambana Sutra). Theo câu chuyện này, một đệ tử của Đức Phật tên là Maudgalyayana (tiếng Nhật là Mokuren) đã sử dụng sức mạnh siêu nhiên của mình để tìm kiếm và giải thoát linh hồn của người mẹ đã qua đời. Sau khi tìm ra mẹ mình, Mokuren đã nhìn thấy rằng linh hồn mẹ bị mắc kẹt trong một kiếp nạn và không thể thoát ra. Mokuren đã cầu nguyện và xin Đức Phật giúp đỡ để giải thoát linh hồn của mẹ ông.
Đáp lại lời cầu nguyện của Mokuren, Đức Phật chỉ dẫn ông thực hiện một nghi lễ đặc biệt vào đêm trăng tròn thứ 15 trong tháng thứ 7 (theo lịch Nhật Bản). Nghi lễ đó bao gồm việc cúng dường cho tổ tiên và tạo ra ánh sáng từ những ngọn đèn lồng để giúp linh hồn của những người đã khuất tìm đường về thăm gia đình.
Mokuren tuân thủ lời chỉ dẫn và thực hiện nghi lễ. Trong một giấc mơ, ông thấy mẹ mình đã được giải thoát khỏi kiếp nạn và được đưa đến các cõi tịnh độ. Nhìn thấy điều này, Mokuren rất vui mừng và nhờ Đức Phật tiếp tục chỉ dẫn các đệ tử khác trong việc thực hiện lễ này để giúp đỡ linh hồn của những người đã khuất.
Từ đó, lễ Obon trở thành một lễ hội quan trọng trong đạo Phật và truyền thống được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nó trở thành dịp để tưởng nhớ tổ tiên, gặp gỡ gia đình và thể hiện lòng tri ân đối với những người đã khuất. Người Nhật Bản tin rằng trong thời gian Obon, linh hồn của tổ tiên trở về thăm gia đình và ngôi nhà của mình.
Nguồn gốc lễ hội Obon Nhật Bản
Ngoài yếu tố tôn giáo, lễ hội Obon cũng có ảnh hưởng từ các truyền thống dân gian Nhật Bản. Theo quan niệm dân gian, trong thời gian Obon, các linh hồn đến từ thế giới bên kia được chào đón và mừng rỡ. Vì vậy, người dân tổ chức các hoạt động vui chơi như Bon Odori, cuộc thi đua lồng đèn và các hoạt động văn hóa khác để chào đón linh hồn và tạo một không gian vui vẻ cho họ.
Với sự pha trộn giữa yếu tố tôn giáo và truyền thống dân gian, lễ hội Obon đã trở thành một phần quan trọng của văn hóa Nhật Bản và được tổ chức khắp nơi trên đất nước. Mỗi vùng miền và thành phố có những biến thể và truyền thống riêng của lễ hội này, tạo nên sự đa dạng và phong phú của lễ hội Obon trên khắp Nhật Bản.
>> Xem thêm: Khám phá Golden Week – Tuần nghỉ vàng lớn nhất tại Nhật Bản
3. Lễ Obon Nhật bản với nhiều ý nghĩa sâu sắc
Lễ Obon ở Nhật Bản mang trong mình ý nghĩa sâu sắc và đa chiều, không chỉ là một lễ hội vui chơi mà còn là một dịp để tưởng nhớ tổ tiên và tạo kết nối với quá khứ. Dưới đây là một số ý nghĩa của lễ hội Obon:
- Tưởng nhớ và tri ân tổ tiên: Lễ Obon là thời điểm mà người Nhật Bản dành để tưởng nhớ và tri ân đến tổ tiên đã qua đời. Gia đình cúng dường và cầu nguyện, tạo ra một không gian tôn kính và tưởng nhớ nhằm gửi lời cảm tạ và lòng biết ơn đến tổ tiên đã truyền lại cho chúng ta sự sống và di sản văn hóa.
- Kết nối với quá khứ và truyền thống: Người dân quan niệm rằng lễ hội Obon Nhật Bản là thời điểm để gia đình sum họp và tạo kết nối giữa quá khứ và truyền thống của họ. Việc tham gia vào các hoạt động truyền thống như Bon Odori, cuộc thi đua lồng đèn và tham gia các nghi lễ gia đình giúp duy trì và phát triển những phong tục, truyền thống và giá trị văn hóa từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Gia đình sum họp vào ngày lễ Obon
- Giảm bớt sự đau khổ cho linh hồn: Theo tín ngưỡng, lễ Obon giúp giảm bớt sự đau khổ cho linh hồn của người đã khuất. Người tham gia cúng dường và cầu nguyện để cung cấp lương thực, ánh sáng và tình yêu thương cho linh hồn, giúp chúng có sự an lành và tiếp tục hành trình của mình trong thế giới bên kia.
- Xây dựng lòng biết ơn và tình yêu thương qua việc tưởng nhớ tổ tiên và tạo kết nối với gia đình, giúp người Nhật Bản nhớ rằng họ là một phần của một dòng họ lớn và có trách nhiệm với quá khứ và tương lai. Lễ obon bên nhật cũng khuyến khích tinh thần chia sẻ và sẵn sàng giúp đỡ những người khác, tạo nên một cộng đồng đoàn kết và yêu thương.
4. Thời gian tổ chức lễ Obon ở Nhật
Lễ hội Obon ở Nhật Bản thường diễn ra trong một tuần được gọi là “Tuần lễ Obon” hoặc “Tuần lễ Bon”. Thời gian cụ thể của tuần lễ này có thể thay đổi tùy theo vùng miền và các năm khác nhau, nhưng lịch nghỉ lễ obon thường diễn ra vào tháng 8.
Lồng đèn trong tuần lễ Obon Nhật Bản
Trước khi ngày nghỉ lễ obon Nhật bắt đầu, mọi người thường thực hiện trang trí dưa chuột và cà tím bằng cách cắm chúng lên que tăm hoặc đũa, được gọi là “Ngựa linh thiêng”. Dưa chuột đại diện cho ngựa, trong khi cà tím tượng trưng cho bò. Ý nghĩa của việc này là “những linh hồn đã khuất sẽ cưỡi ngựa để trở lại thế gian một cách nhanh chóng, sau đó cưỡi bò để từ từ trở về thế giới bên kia một cách thong thả”.
Tuần lễ Obon bên Nhật được chia thành 3 lễ với những tên gọi và hoạt động riêng:
- Lễ khởi động (Shōnen-kai hoặc Mukaebi): Thường diễn ra vào ngày 13 hoặc 14 tháng 8. Đây là ngày bắt đầu của tuần lễ Obon và ngày mà linh hồn của tổ tiên được cho là trở về. Gia đình thường cúng dường và chào đón linh hồn bằng cách đặt các đèn lồng và nến nhỏ trước cổng nhà hoặc trên bàn thờ gia tiên.
- Ngày chính (Chūgen): Ngày lễ obon của Nhật thường rơi vào ngày 15 tháng 8 trong lịch Nhật Bản (theo lịch nông), được gọi là “Ngày Obon”. Đây là ngày linh hồn của tổ tiên được cho là trở về đến nhà. Gia đình thường cúng dường, đặt bữa tiệc và chuẩn bị các món ăn yêu thích của người đã khuất. Các lễ hội địa phương, như Bon Odori, cũng thường diễn ra vào ngày này.
- Lễ kết thúc (Okuribi hoặc Okurisai): Thường diễn ra vào cuối tuần lễ Obon, thường là ngày 16 hoặc 17 tháng 8. Đây là ngày mà linh hồn của tổ tiên được cho là trở về lại thế giới bên kia. Gia đình thường cúng dường và tiễn đưa linh hồn bằng cách đốt lễ hương, đèn lồng và nến tại một nơi nào đó gần nơi ở của họ.
Điệu nhảy truyền thống của lễ Obon Nhật Bản
5. Người Nhật thường làm gì vào tuần lễ Obon?
Vào ngày lễ Obon ở Nhật Bản, người dân thường thực hiện một số hoạt động và lễ nghi truyền thống để tưởng nhớ tổ tiên và tạo kết nối với quá khứ.
- Trước ngày nghỉ lễ Obon, người dân Nhật Bản thường dọn dẹp sạch sẽ, trang trí mộ và tư gia. Họ chuẩn bị các mâm cơm truyền thống gọi là “shōryōmae” và đặt các bát lễ trên bàn thờ gia tiên. Mâm lễ cúng tổ tiên của người Nhật bao gồm các món ăn yêu thích của người đã khuất và các món truyền thống như sushi, udon, tempura, nabe (lẩu) và trái cây. Gia đình Nhật thường cúng dường và cầu nguyện tại nhà hoặc tại ngôi mộ của tổ tiên. Họ sẽ đặt đèn lồng, nến, hoa và thức ăn trước bức tượng hoặc bức chân dung của tổ tiên và cầu nguyện để tưởng nhớ và tri ân.
Mâm lễ trong ngày Obon
- Tham gia nhảy múa Bon Odori: Người Nhật coi đây là một phần quan trọng của lễ Obon. Bon Odori là một loại vũ điệu truyền thống mà mọi người mặc yukata và nhảy theo những điệu nhạc. Các nhạc cụ truyền thống như taiko (trống Nhật Bản) và shamisen (đàn Nhật) cũng thường được sử dụng trong các buổi biểu diễn Bon Odori.
- Tổ chức cuộc thi đua lồng đèn: Trong một số lễ hội Obon ở Nhật Bản, có cuộc thi đua lồng đèn gọi là “Tōrō Nagashi”. Những người tham gia sẽ đặt các lồng đèn giấy lên mặt nước và để chúng trôi theo dòng sông hoặc biển. Điều này biểu trưng cho việc đưa linh hồn của tổ tiên trở về thế giới bên kia. Vào cuối tuần lễ Obon, người dân thường tiễn đưa linh hồn của tổ tiên trở lại thế giới bên kia bằng cách đốt lễ hương, đèn lồng và nến. Họ cũng có thể tham gia vào các lễ hội tiễn đưa tổ tiên tại các ngôi đền và nơi linh thiêng khác.
>> Xem thêm: Tìm hiểu về lịch sử ra đời, ý nghĩa Lễ hội Tanabata Nhật Bản
Như vậy, bài viết trên đã đưa bạn đi khám phá về lễ Obon Nhật Bản với đa dạng màu sắc về văn hóa tín ngưỡng và truyền thống dân tộc. Cùng Janbox tìm hiểu nhiều hơn về các lễ hội, món ăn hay nét đẹp khác của đất nước và con người Nhật Bản qua những bài viết khác nhé!
Website: https://janbox.com
Email: [email protected]
Facebook: https://www.facebook.com/janbox.com.vi
